เป็นที่ทราบกันดีว่าประเทศไทยเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุมามากกว่าสิบปีแล้ว นอกจากเทรนด์การดูแลสุขภาพในกลุ่มของประชากรวัยเกษียณที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง อีกสิ่งที่มีควบคู่ไปด้วยกันคือ การที่ผู้ใกล้ชิดผู้สูงอายุเรียนรู้ที่จะดูแลบุคคลอันเป็นที่รักอย่างมีคุณภาพ และสำหรับใครที่กำลังทำหน้าที่สำคัญนี้อยู่ เราได้รวบรวมการดูแลผู้สูงอายุอย่างถูกวิธีมาฝากกัน ซึ่งครอบคลุมรอบด้านทั้งร่างกาย จิตใจ และสมอง

ก่อนดูแล...ต้องเข้าใจ

สิ่งที่สำคัญมากไปกว่าความรู้ในการดูแลผู้สูงอายุคือ การเปิดใจยอมรับการเปลี่ยนแปลงของทั้งร่างกาย จิตใจ และสมอง ของพวกเขา ทั้งที่เกิดตามธรรมชาติเมื่อถึงวัยและจากการใช้ยาเพื่อการรักษาโรค นอกจากนี้ยังมีเรื่องการเปลี่ยนแปลงในบทบาทหน้าที่ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นความเป็นปู่ย่าตายาย พ่อแม่ พี่น้อง คนรัก หรือเพื่อน ทุกแง่มุมล้วนส่งผลต่อการดำเนินชีวิต ดังนั้นผู้ที่มีหน้าที่ดูแลผู้สูงอายุจะต้องทำความเข้าใจสิ่งเหล่านี้ เพราะเมื่อเข้าใจ ทุกอย่างจะสามารถเดินไปได้ด้วยดี และสามารถไปถึงเป้าหมายสูงสุดคือความสุขของผู้ดูแลและผู้ได้รับการดูแล

ดูแลผู้สูงอายุให้สุขรอบด้าน

1.สุขกาย
หนึ่งพื้นฐานสำคัญของร่างกายที่แข็งแรงคือ การเลือกบริโภคอาหารที่มีประโยชน์ โดยสำหรับผู้สูงอายุจะมีแนวทางแตกต่างจากวัยอื่น ด้วยรายละเอียดด้านสุขภาพที่ต้องได้รับการใส่ใจเป็นพิเศษ หัวใจสำคัญอยู่ที่การส่งเสริมให้เกิดการย่อยอาหารที่ย่อยง่าย โปรตีนควรมาจากเนื้อปลา ไข่ขาว หรือนม เมนูอาหารเน้นที่ปรุงด้วยการตุ๋น ต้ม นึ่ง และควรทำให้อาหารมีชิ้นเล็ก ๆ เพื่อให้ง่ายต่อการรับประทาน ส่วนผลไม้เน้นที่ไม่หวานจัด เช่น สตรอว์เบอร์รี ชมพู่ แตงไทย เป็นต้น สำหรับเครื่องดื่ม แนะนำให้ลดแอลกอฮอล์ น้ำหวาน น้ำอัดลม และเลี่ยงชา กาแฟในช่วงบ่าย เพราะจะไปรบกวนการนอนหลับในช่วงกลางคืน
นอกจากอาหารการกิน การออกกำลังกายนับเป็นส่วนเติมเต็มในการดูแลสุขภาพกาย โดยผู้สูงอายุจะมีโจทย์เป็นของตัวเอง โดยเลือกจากความชอบ สภาวะร่างกาย และการเจ็บป่วย หลักสำคัญคือการออกกำลังกายตามที่แพทย์แนะนำ ไม่ว่าจะเป็นการเดินเร็ว วิ่งเหยาะ ๆ เต้นแอโรบิก ว่ายน้ำ หรือปั่นจักรยาน สำหรับรายที่ต้องใช้อุปกรณ์ช่วยทรงตัว ควรใช้ทุกครั้งเพื่อลดอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้น สำคัญที่สุดคือ ผู้ดูแลต้องพร้อมที่จะให้ความช่วยเหลือผู้สูงอายุอย่างใกล้ชิดตลอดระยะเวลาในการออกกำลังกาย
2.สุขใจ
สุขภาพใจก็มีความสำคัญไม่แพ้สุขภาพกาย ความรักและกำลังใจเป็นสิ่งที่ผู้ดูแลต้องมอบให้กับผู้สูงอายุอย่างสม่ำเสมอ มากกว่านั้นคือการรับฟัง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเล็กน้อยหรือเรื่องที่กระทบจิตใจ ทั้งหมดเพื่อไม่ให้เกิดความรู้สึกเหงา ไม่ได้รับการยอมรับ หมดความสำคัญหรือไม่เห็นคุณค่าในตัวเอง มากกว่านั้นคือการเฝ้าระวังในกรณีผู้สูงอายุที่มีความอ่อนไหวทางอารมณ์สูงเป็นทุนเดิม ยิ่งต้องให้ความใส่ใจเป็นพิเศษ โดยสามารถสังเกตได้จากความเปลี่ยนแปลง เช่น พฤติกรรมการนอนหลับ สมาธิในการทำกิจกรรมต่าง ๆ การเบื่ออาหาร ซึ่งเป็นสิ่งบ่งถึงภาวะซึมเศร้า หากพบความผิดปกติ ควรพาผู้สูงอายุไปปรึกษาแพทย์ทันที
3.สมองแข็งแรง
ด้วยร่างกายที่เริ่มเสื่อมมาเป็นเวลานาน เซลล์สมองก็เป็นสิ่งหนึ่งที่มีจำนวนน้อยลงและขาดประสิทธิภาพ ซึ่งเกิดจากภาวะขาดสารอาหาร วิตามินบางชนิด หรือสมองมีเลือดไปเลี้ยงน้อยลง ซึ่งจะส่งให้เกิดปัญหาการหลงลืม ความจำหรือสมองเสื่อม หรือเกิดอุบัติเหตุได้ สิ่งที่ผู้ดูแลจะทำได้ง่าย ๆ คือทำให้ผู้สูงอายุมีความสุขอยู่ เพราะความเครียด ความกังวล และการคิดลบเป็นสารพิษที่จะไปรบกวนการทำงานของเซลล์สมอง พยายามหากิจกรรมที่ชื่นชอบให้ทำอยู่เสมอ ไม่ว่าจะเป็นการจัดสวนปลูกต้นไม้ จัดดอกไม้ ถักโครเชต์ อ่านหนังสือ ทำอาหาร งานศิลปะ เป็นต้น เพราะงานอดิเรกเหล่านี้จะช่วยให้ผู้สูงวัยได้ฝึกหรือพัฒนาสมองอยู่ทุกวัน รวมถึงช่วยผ่อนคลายความเครียดได้อีกด้วย เรื่องสภาพแวดล้อมก็สำคัญไม่แพ้กัน ทุกสถานที่ต้องเปิดให้อากาศถ่ายเท มีความสะอาดและสงบ นอกจากนี้ยังควรพาผู้สูงอายุมารับแสงแดดเติมวิตามิน D อย่างน้อยวันละหนึ่งครั้ง
จะเห็นได้ว่าการเปิดใจและการเข้าใจผู้สูงอายุเป็นสิ่งสำคัญมาก เพราะเมื่อเราเข้าใจผู้สูงอายุมากขึ้น เราก็จะสามารถดูแลเขาได้ดีขึ้นทั้ง 3 ด้าน ไม่ว่าจะเป็นด้านร่างกาย จิตใจ ฝึกฝนสมองในด้านความจำและการเรียนรู้อยู่เสมอ เพียงเท่านี้ครอบครัวก็จะสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข สำหรับลูกค้ากรุงไทย-แอกซ่าประกันชีวิตสามารถตรวจสุขภาพจิตใจออนไลน์โดยไม่มีค่าใช้จ่ายดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ https://www.krungthai-axa.co.th/th/MindHealth

แหล่งที่มาของข้อมูล

• คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
https://www.rama.mahidol.ac.th/ramamental/generalknowledge/general/07172014-1131
• โรงพยาบาลกรุงเทพ
https://www.bangkokhospital.com/content/care-for-the-elderly
• โรงพยาบาลสมิติเวช
https://bit.ly/3iO7vcb
• โรงพยาบาลเปาโล
https://bit.ly/3NCN40b