เชื่อว่าหลายคนอาจเคยได้ยินชื่อของ OCD หรือโรคย้ำคิดย้ำทำกันมาบ้าง ซึ่งเป็นอีกหนึ่งโรคที่มีคนจำนวนไม่น้อยที่ไม่ทราบว่าตนเองเป็นอยู่หรือไม่ โดยอาการที่สามารถสังเกตได้คือ การทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งซ้ำ ๆ จากความคิดที่ว่ายังไม่ได้สิ่งนั้น เช่น ล้างมือ เช็กการล็อกประตูบ้าน เช็กการปิดแก๊ส และเพื่อให้ทุกคนได้เช็กตัวเองในเบื้องต้นเราจึงนำข้อมูลเกี่ยวกับโรคย้ำคิดย้ำทำมาฝากกันในครั้งนี้

รู้จักโรคย้ำคิดย้ำทำ

                  OCD (Obsessive-Compulsive Disorder) หรือโรคย้ำคิดย้ำทำเป็นโรคทางจิตเวชชนิดหนึ่ง ผู้ป่วยจะมีรูปแบบความคิด ความกลัว ความกังวล หรือความไม่มั่นใจต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เป็นผลให้เกิดการพยายามในการแก้ไข ด้วยการทำสิ่งนั้นซ้ำไปซ้ำมา โดยไม่สามารถหยุดความคิดและการกระทำนั้น ๆ ได้

สาเหตุการเกิดโรค

แม้จะยังไม่ทราบสาเหตุของโรคย้ำคิดย้ำทำอย่างแน่ชัด แต่เชื่อว่ามีปัจจัยหลายส่วนร่วมกัน

1.        ปัจจัยด้านพันธุกรรม โอกาสเกิดโรคจะมีมากขึ้นในครอบครัวที่มีสมาชิกลำดับต้นเคยป่วยเป็นโรคนี้ แฝดจากไข่ใบเดียวกันมีโอกาสเกิดโรคมากกว่าแฝดที่เกิดจากไข่คนละใบ เป็นต้น

2.        ปัจจัยเกี่ยวกับสารสื่อประสาทหรือสารเคมีในสมอง เชื่อว่าการเสียสมดุลของสารดังกล่าวมีความเกี่ยวข้องกับอาการย้ำคิดย้ำทำ

3.        ปัจจัยด้านกายวิภาคของสมอง จากการศึกษาพบว่าผู้ป่วยโรคนี้มีการเปลี่ยนแปลงในสมองส่วน Orbitofrontal Cortex, Caudate และ Thalamus

4.        ปัจจัยทางความคิดและพฤติกรรม ผู้ป่วยโรคย้ำคิดย้ำทำมีแนวโน้มที่จะประเมินผลร้ายจากความคิดของตนเองมากเกินไป ไม่สามารถอดทนต่อความกังวล ส่งผลให้เกิดการแก้ไขความรู้สึกอย่างไม่เหมาะสม

5.        ปัจจัยว่าด้วยทฤษฎีพัฒนาการทางด้านจิตใจ เช่น การเติบโตภายใต้การเลี้ยงดูที่เข้มงวด อาจส่งผลกับจิตใจ และด้วยกลไกทางธรรมชาติ ผู้ป่วยจะมีความกังวลและพยายามประนีประนอมกับใจของตนเอง ซึ่งนำมาสู่การแสดงออกของอาการย้ำคิดย้ำทำ

อาการของโรค

                  โดยส่วนใหญ่ของผู้ป่วยโรคย้ำคิดย้ำทำ จะมีอาการร่วมกันของอาการย้ำคิดและอาการย้ำทำ หรือในบางรายจะมีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้ สำหรับอาการย้ำคิด (Obsession) เป็นผลมาจากความคิด ความรู้สึก แรงขับ มโนภาพ หรือจินตนาการที่ผุดขึ้นซ้ำ ๆ กลัวความสกปรก กลัวเชื้อโรค กังวลเรื่องความปลอดภัย ไม่สบายใจเมื่อสิ่งของจัดวางไม่เป็นระเบียบ เป็นต้น

                  ส่วนอาการย้ำทำ (Compulsion) เป็นพฤติกรรมที่เกิดขึ้นเพื่อตอบสนองอาการย้ำคิด เป็นการบรรเทาวิตกกังวล ซึ่งเมื่อได้ทำแล้วจะเกิดความสบายใจ อย่างการล้างมือบ่อย ๆ การเช็กเตาแก๊สหรือการล็อกประตูซ้ำ ๆ ก่อนออกจากบ้าน การจัดสิ่งของให้เป็นระเบียบหรืออยู่ในทิศทางที่กำหนดไว้ เป็นต้น

แนวทางการรักษา

การรักษาโรคย้ำคิดย้ำทำมี 2 วิธี ได้แก่

1. การรักษาด้วยยา (Pharmacotherapy)

ยาที่ใช้ในการรักษาโรคนี้จัดอยู่ในกลุ่มยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบซีโรโตนิน เช่น Clomipramine และยากลุ่ม SSRI (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) ได้แก่ Fluoxetine Fluvoxamine Paroxetine Sertraline และ Escitalopram ทั้งนี้การรับประทานยาเหล่านี้ควรอยู่ในความดูแลของแพทย์เท่านั้น

2. จิตบำบัดแบบปรับความคิดและพฤติกรรม (Cognitive Behavioral Therapy: CBT)
โดยการรักษาสำหรับผู้ป่วยโรคย้ำคิดย้ำทำ มีชื่อเรียกว่า Exposure and Response Prevention (ERP) ซึ่งเป็นการฝึกให้ผู้ป่วยเผชิญกับสถานการณ์ที่ทำให้เกิดความกลัวหรือความกังวล โดยพยายามให้ละเว้นพฤติกรรมย้ำทำที่ปกติเคยทำ การฝึกจะช่วยให้ความกังวลลดลงไปเรื่อย ๆ จนเกิดความเคยชิน เมื่อผู้ป่วยกังวลน้อยลง ก็ไม่จำเป็นต้องย้ำทำอีก นำไปสู่การสร้างความมั่นใจที่จะต้านความอยากที่จะย้ำทำได้

สำหรับใครที่สงสัยว่าตนเองหรือบุคคลใกล้ชิดอย่างคนในครอบครัวหรือเพื่อนร่วมงาน เข้าข่ายที่จะเป็นโรคย้ำคิดย้ำทำ ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจเช็กให้แน่ชัด ส่วนลูกค้ากรุงไทย-แอกซ่าประกันชีวิตสามารถตรวจสุขภาพจิตใจออนไลน์โดยไม่มีค่าใช้จ่ายดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ https://www.krungthai-axa.co.th/th/MindHealth

แหล่งที่มาของข้อมูล

·       คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
https://bit.ly/3UkvaBd

·       โรงพยาบาลมนารมย์
https://www.manarom.com/blog/OCD_obsessivez_compulsive_disorder.html

·       โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย
https://bit.ly/3ERJ8VI

·       เว็บไซต์พบแพทย์
https://bit.ly/3ubbXrj